DJ ZAINY (ZAYNAB SHAH) Interview TEHNIAT KHAN

On Sunday, February 21, 2016 6:21 PM,


TEHNIAT KHAN-INTERVIEW
2K14-MC-99
Edited By Zain Shah

                 DJ ZAINY (ZAYNAB SHAH) 

Syeda Zaynab Shah is the youngest DJ of Pakistan. She is 18 years old and was born on March 17th, 1997. She grew up in Hyderabad city. Music is her passion. For her music is soul and eternal love.

Q. When and how did you start your career in music as DJ?
A. Well, I was into music from my adolescent. I used to make fun of songs by playing multiple tracks at the same time. Apart from that I participated in computer exhibitions at my school. I was good at playing instruments and made experiments to learn and play in front of crowd.
Q. How did you convince your family that they may allow you for this field?
A. As I mentioned before that I’m into music since my childhood so it wasn’t difficult to convince my family. My father said to me that you should do whatever you like and he supported me for my passion.
Q: How many family members you are and where did you belong from?
A. We basically belong from Morro City. We are six family members. My mother and father and I have one brother and three sisters including me. We all live in separate places.
Q. While continuing your normal life, did you ever aimed to become a DJ at such young age? Besides this what did you want to be?
A. Well to be honest I never aimed to become a DJ, I wanted to be a Civil Engineer. I cleared the entrance test twice times but unfortunately because of some issues I couldn’t join University then I started performing as DJ.
Q. You are the youngest DJ of Pakistan. How it feels to you?
A. It feels extremely good, most of the people admire me. It’s completely fun to be a public figure because you get chance to hear the positive things about yourself and yeah the most interesting is to hear negative opinions.
Q. Did you face difficulties in your past life?
A. Yes I faced many problems and the only reason behind this is being a woman DJ. The beginning was very much hard for me. People keeps a narrow mentality for me. Although, I react as a strong girl while facing the negative opinions. I am a girl and they are not allowed to abuse or to approach me. As the time passed everything settled itself.
Q. How many times you have performed live?
A. Approximately 34 times I played live in the public and private events.
Q. What was your age when you performed live on stage?
A. I was just 17 years old at that time.
Q. How you manage your DJ life and family together?
A. It’s easy managing the family and my career life at the same time only when I have got busy schedules of events my family get disappoints from me.
Q. What is your academic qualification? Did your busy life affected your studies?
A. I just cleared my intermediate in engineering group. I appeared for entrance test of different universities and I cleared them too. When I cleared the entrance test of Quaid-e-Awam University, I couldn’t appear in the interview because I can’t leave my home town so I continued my life with music. I am looking forward to get admission in Mass Communication department of Sindh.
Q. What message you want to convey to the girls who wants to go forward in the field of music?
A. My message to the girls will be, “Just be bold and face the hard situations around you. Trust yourself and be determined to your aim.”

Original
Revised
TEHNIAT KHAN-INTERVIEW
2K14-MC-99
             
                 DJ ZAINY (ZAYNAB SHAH)
Syeda Zaynab Shah is the youngest DJ of Pakistan. She is 18 years old was born on March 17th in the year 1997. She was raised up in Hyderabad. Music seems her life. It’s what she says her soul and eternal love.

Q: When and how did you started your career in music as DJ?
Ans: Well, I was into music since I had my senses developed. I used to make fun of songs by playing multiple tracks at the same time. Apart from that I used to participate in computer exhibition at my school. Since nursery so I was good at playing instruments and made experiments to learn and play in front of crowds without any flaw.
Q: How did you convinced your family that they may allow you for this field?
Ans: As I mentioned, that I’m into music since my childhood so it wasn’t difficult to convince my family. My father use to say me every time that do whatever you like he supported me for my passion.
Q: What about your family, how many family members you are and where did you belong from?
We are six family members. My mother father a brother and three sisters including me. We live separately and we belong from Morro Sindh.
Q: While continuing your normal life, did you ever aimed to be a DJ at such a young age? Besides this what did you aimed to be?
Ans: Well, to be honest I never aimed to be a DJ, my aim was to be a Civil Engineer. I cleared the test two times but unexpectedly due to some issues I couldn’t join University. I was performing as DJ .
Q: You are the youngest DJ of Pakistan, how it feels to you?
It feels extremely good, most of the people admire me. It’s completely fun being a public figure you hearing the positive vibes and yes the most interesting hearing to negative ones.
Q: Did you faced any difficulties in your past life?
Ans: Yes! I did faced many of the problems the reason behind this is that am a female DJ. Apart peoples are having a narrow mentality. Although, I react as a bitch in front of them; meanwhile the beginning was very hard for me. I am a girl they are not allowed me to abuse or to approach me. As time passed everything settled itself.
Q: As music seems your passion, how many times you have performed live?
Ans: I have been playing live about 34 times including the public and private events.
Q: When did you performed first and that time what was your age?
Ans: in the mid of February, it was De-Terrace party at Cantonment. I was just 17 that time.
Q: How you manage your DJ life and family together?
Ans: It’s easy managing the family and my career life at the same time, while when I have loads of events my family do get disappoint for me.
Q: How much you have studied? Did your DJ life affected on your studies?
Ans: So far I just cleared my intermediate in Engineering group. Likewise I did appeared for universities test and I cleared them too but I couldn’t appear in the interview in Quaid-e-Awam University. I can’t leave my home town so I continued music now. For the upcoming year I will be joining Mass Communication in Sindh.
Q: If you get a chance to motivate girls for the field of music, what will be your message to them?
Ans: My message to the girls will be, “Just be bold, and face the consequences around you. Trust yourself, be determined to your aim.”

Some sweet and sour memories with Roshni Mahira Majid

Nov 12, 2016 at 6:46 PM

Stroll down memory lane

By Mahira Majid Ali

While taking admission in the Department of Media and Communication Studies, I thought we will start with practical work and the whole journey will be based on the field work, as it is all about Media. But the real practical work of journalism started in second year, when we learned how to report and write news stories by our teacher, Sir Sohail Sangi, a man of his word. At the very beginning of second year, I had no such connection with him and to be very honest, I was scared of his eyes. However slowly and gradually, as time spend, I got a chance to understand him more. During my first presentation in his class, he stopped me and said your way to present is like a teacher. Are you a Mastriyani? His appreciation made my day. He taught me how to face problems in different stages of life. I was a very shy girl in the beginning of my university life and did not like to talk anybody. At that time, he selected me as a coordinator of his subject. He might have seen the girl who was hidden inside me.

Well, the work of Weekly Roshni Newspaper started in third year, the first and foremost practical work in print media by our department. The schedule of this newspaper is set in such a way that each week on Wednesday beat reporters collect beats from the allotted departments, on Thursday and Friday editors edit those beats, on Saturday all the pieces and beats are finalised and sent to the teacher who check it till Sunday. All the matter is then sent to Sir Samejo, who sets all the matter in layout. Monday and Tuesday are selected for the purpose of proof read. Wednesday again, is beat day as well as pasting day. The published copy comes in the department on Thursday and the students including editors plus beat reporters fold the newspapers then the copies are sent to different departments. In this way, the work of Roshni newspaper continues entire week.

Roshni newspaper is a trilingual newspaper. I remained editor from the very first issue till the last. Till fifth semester, everything was going smoothly. After that, in sixth semester, the students of M.A-Previous were also amalgamated with us. That was the time when I learnt how to deal with different troubles as a leader. In Urdu board, many editors complained that reporters are mischievous. Most of the time, they submitted inaccurate news just to get the attendance. Once, a reporter submitted news with some ambiguity and wrong picture was published with the news, in result of which the consultant department sent complain letter to our chairperson. Then we apologized and gave them a sorry note.

On the other side, in Sindhi board, many reporters complained that editors do not pay attention to our problems. They were lazy until the students of previous were added as editors with them. They worked in punctual manner. But most of the time, some Sindhi editors used to delay the work, even they were late in submitting the attendance of beat reporters every week.

Whereas, in English board there was not such trouble making body. All the reporters as well as editors of English board worked with cooperation. The whole and sole problem was the scarcity of English beat reporters. Here, I want to share a funny anecdote, once during proof reading, I did not check headline of a news properly and gave it to sir, saying that I have checked it there is not any error. Sir Sangi marked the mistake, removed his glasses, gave me and said to put them on. At that time, I was busted in laugh and remembered his saying that a dog, crow and a journalist never feel insulted.

It was a great time working with Roshni. There were hardships, conspiracies as well as troubles in the path but we all have given our best effort to work with Roshni and hope that in future, we will continue to work with more zeal and positive efforts.

I think, everyone worked in Roshni newspaper, whether an editor or a reporter, has different experience and views. I have tried to compile some of them and sharing here,

Rebecca (Reporter): I have worked as a reporter as well as an editor and I think both have their own charm. As a reporter u have to dig out news in scorching sunlight but after submitting news you are free. While an editor, no doubt sits in lab but he has to work whole week in editing pasting and proof-reading.

Farhana (Reporter): I have gone through an annoying situation throughout the semester. While submitting the news Urdu editors always referred us back our beats. And we, the reporters, were directed to go back to the allotted beat department for completion of minor missing information.

Hussain (Reporter): I think, I am a reporter who have submitted all the beats throughout the year, but none of my report has published yet. I can never forget it. Thanks to Sindhi editors!

Zain Hyder Shah (Former Editor): My experience in Roshni has changed my life. In many ways it grew skills in my mind, as an editor of English section I learned how to deal with the bunch of people. After working in Roshni, I actually felt I got an immense grip on the newspaper writing skills. Although without the extraordinary skills of Sir Sohail Sangi it was never possible to learn a lot. Only it troubled me sometimes when Sir Sohail used to pass his order to write editorial in 2 hours or so. This whole experience brought profoundness in my skills.

Rajesh Kumar (Editor): for me the journey of Roshni remain fruitful and wonderful. Not only because we learnt basics of print media but also cooperation, team work and motivation with knowledge and courage of teachers as well as fellows.

Saud (Editor): working with Roshni was a great experience. We got knowledge about the paper industry. A newspaper which was always degraded, when I worked and became aware of the efforts of all the staff of newspaper and the procedures through which a newspaper goes through then I realized its worth.

Well, Roshni has given us many memories, increased our knowledge and experience and it was merely not possible without the kind efforts and of our teacher Sir Sohail Sangi.  I hope that we all will avail more chances in future as well.

Thankyou Roshni!!

Thankyou Sir Sohail Sangi!!

Yasir Qazi Profile by Athar Abro

Yasir Qazi Profile by Athar Abro May 18, 2016 at 2:17 AM

        اطهر الدين ابڙوProfile by ;

2k13/mc/22

·        ياسر قاضي فن ۽ ادب جو ناميارو نانءُ

 چهري تي مرڪ، واه جو انداز بيان، ڳالهائي ته فصاحت سان، سوچي ته عملي قدم لاءِ جلد تيار ٿي بيهي، سچو ۽ کرو، سگهاري سوچن سان قلم جي ترار کي هلائي ٿو، قدرت طرفان ڏات جا کيس ورثي ۾ ملي آهي سا به مٿس راضي آهي، هر روز شعر سرجي سماج ۾ ٿيندڙ چڱاين ۽ براين کي وائکو ٿو ڪري. هو سنڌي ادب کي اڄ تائين ٽي ڪتاب پيش ڪري چڪو آهي پر سندس سڃاڻپ جو حوالو صرف شاعر يا نثر نويس ئي ناهي هو سٺو ڪمپيئر ۽ هاٽ ايف ايم سان سلهاڙيل آهي، ياسر قاضي سندس نانءُ آهي ۽ پاڻ سنڌي ادب جي ڀلوڙ ڪوي سائين مقصود گل جو فرزند آهي. سنڌي ادب ۾ سائين مقصود گل يا سندن والد قاضي عبدالحي قائل جي ادبي پورهئي کان ڪير اڻ واقف هوندو ٻنهي پنهنجي شهر رتيديري ۾ رهي سموري سنڌ کي پنهنجي شعري گلڙن جيِ مهڪ سان مهڪايو. ياسر قاضي به ان ڌڳ تي هليو ۽ لکندو رهيو. اهابه وٽس هڪ خوبي ورثي مان مليل ئي نظر ٿي اچي ته هو صرف لکي ئي نه ٿو پر پينسل ۽ برشن جي مدد سان اسڪيچ به ڻاهي ٿو. زندگي جي هر موڙ تي پنهنجو پاڻ ڪهڙي نموني سنوارجي ۽ سڌارجي سو ياسر خوب سمجهي پنهنجو قدم اڳتي وڌايو آهي ۽ هو ان ڏس ۾ ڪامياب به ويو آهي. ياسر قاضي رتوديرو سان تعلق رکي ٿو سندس تربيت ۽ تعليم اتان ئي شروع ٿي، ميرپور خاص ۽ خيرپور مان تعليمي سندون حاصل ڪري چُڪو آهي. هو سٺو ڪمپيئر به آهي. هن جي اسٽيج تي چڙهڻ کان پوءِ محسوس ٿيندو آهي ته اسٽيج ۽ ياسر ٻئي ساٿي آهن. لفظن جي ساٿ سان خوش بياني وارو عنصر سندس ڪردار کي وائکو ٿو ڪري. ياسر قاضي سنڌي ٽي وي چينلز جي پروگرامن ۽ شاهه لطيف هجي يا قلندر شهباز ۽ سچل سائين جي سالياني عرسن جي موقعي تي به ڪمپيئرنگ ڪري پان مڃرائي چُڪو آهي. 1995ع کان مختلف ريڊيو اسٽيشنن تان سندس آواز گهٽي گهٽي ۽ گهر گهر ۾ گونجيو آهي. سندس ندا جا پڙاڏا ان قدر مشهور ٿيا آهن جو وٽس اهو ڏانءُ اول کان ئي موجود آهي ته پنهنجو آواز ڪهڙي نموني اثرائتو بڻائي سگهجي ٿو. اڄ تائين سوين اهڙا ريڊيو پروگرام سندس ڪاوش ۽ ڪوشش جو نتيجو آهن جن ۾ پاڻ مختلف شخصيتن جا انٽرويو ڪيا اٿس يا شاعري جا مچ ٻاري سلسلي کي جاري رکندو آيو آهي. ڪي ٽي اين تان سندس مشهور پروگرام شهر شهر جي تاريخ جي حوالي سان گهڻو مشهور ٿيو، جنهن ۾ پاڻ تاريخ کي تحقيقي حوالي سان پيش ڪندي نظر آيو. ان کان علاوه سندس ٻئي پروگرام ۾ ملاقاتن واري سلسلي کي به خوب پزيرائي حاصل ٿي.ياسر قاضي هن وقت هاٽ ايف ايم 105 سان وابسته آهي ۽ ان جي مختلف اسٽيشنس تان سندس آواز گونججي ٿو. مدهر يادين سميت ٻيا پروگرام سندس شخصيت کي وائکو ڪن ٿا. ياسر قاضي نثر نويس به آهي ته سٺو شاعر به آهي. 100 کان مٿي سندس ڪالم ۽ مضمون مقالا سندس ڏاهپ کي ظاهر ڪن ٿا، ايترائي ڪالم اردو ٻولي ۾ به ڇپجي چُڪا اٿس. سندس سفر نامو پئسفڪ جي پاڙي ۾ پڻ پڙهندڙن وٽ پسند پيو آهي. 1988ع کان شاعري لکڻ شروع ڪئي اٿائين جنهن جو سلسلو پڻ اڄ تائين هلندڙ آهي. ان حوالي سان “ٻيڙي ۾ چنڊ” ۽ “اٺ ماما گوگڙو” ٻارن لاءِ سندس لکيل شعري ڪتاب آهن جيڪي پڻ پنهنجي جاءِ والاري چُڪا آهن. ان کان علاوه پنهنجي والد مقصود گل جي حوالي سان “گل ڇنو گرنار جو” ترتيب ڏئي ڇپرائي چُڪو آهي. هن هيٺ سندس شعر سان اها دعا ٿي ڪجي ته هو ادب ساب گڏ ريڊيو تان ٻولي جي خدمت ڪندو رهي ۽ ڪاميابيون ماڻي.

اسان جي دل جي ڪنهن خاني ۾ هرگز ڪوئي جذبو رکيو جعلي ته ناهي ڌڪاري ڪو اچي دل مان اڻاسِي مُحبت مفت جِي مالِي ته ناهي..

·        

Hyderabad Union of Journalists

Hyderabad Union of Journalists

 Waseemullah 

As journalism is considered is the eye of the society and individuals related to it are usually sensitive and free-minded therefore they look at every ingredient of the environment. Therefore to see the problems getting solved, a journalist puts that under his pen and that is the matter which causes him to face the harshness and the suppression. For instance, the empty handed journalists become a barrier for such imbalanced aspects of the society. For this purpose journalists of all over the city have to form a unit at a single plate form. To make it done practically, a better and a suitable way is to organize a legal and disciplined union. Where all the journalists could work in a form of a firm whether which organization they belong to, help only broaden journalistic paths. Journalists from all over the country felt the importance of this act, so in the view of such objectives several unions came into being. Following are as follows:

1-All Pakistan newspapers' society (APNS)

2-Counsil of Pakistan newspapers' editors (CPNE)

3-Pakistan federal union of journalists (PFUJ)

All Pakistan newspapers' employs confederation (APNEC)

  The first two mentioned unions were concerned with the owners of the newspaper, staff members and editors While rest of the two concerned with the member journalists and employs of different newspaper organizations. APNS and CPNE used to look over the business and policy of the newspapers. While PFUJ and APNEC used to affiliate the unions of journalists and employs of different newspapers and magazines at Karachi, Hyderabad, Quetta, Bahawalpur, Multan, Faisalabad, Lahore, Rawalpindi and Peshawar. Mind it, Hyderabad union of journalists (HUJ) was also affiliated with PFUJ which was established in 1954 AC and still it is striving for the welfare of the journalists of Hyderabad.

  During Ayyub's Government in spite of organizing National Press Trust (NPT) and the implementation of press laws and the coward behavior of the editors and the owners of the newspapers, authorities were not satisfied with the performance of the journalism. Because the most important part(more or less all the journalists) was collaborated with the liberal PFUJ. In such a typical situation PFUJ leaded a national protest even despite the terrific press laws of Ayyub's government which the newspapers owners joined helplessly. On 21^st September the three major ingredient of the industry APNS, CPNE and PFUJ first time united and formed a Joint Action Committee (JAK). Altaf Hussain was recruited as the convener of JAK. Consequently the government was made to talk over the matters by dint of a great struggle because the journalists of the whole country were united for same objective. It is the reason that today, media is conceived as the third one big power of the state.

  PFUJ and APNEC kept working together till 1977 even in the presence of two schools of thoughts i-e Rightists (religious) and Leftists (socialists). But in early 1978, PFUJ divided into such ideological groups. The members of rightist thoughts joined Rasheed Siddiqui group while the rest of the members of leftist thoughts remained in Berna group as Minhaj Berna was the founder of PFUJ.

Both of the groups organized their own committees and built their separate offices all over the country. Government dedicated Rasheed  Siddiqui group and presented it as a nominee of the public, journalists and employs of the press. Government also granted the membership of Journalists Village Board to Rasheed Siddiqui group. It was due to the similarity in the mutual understanding of the Rasheed Siddiqui group and Martial law administration.

In 1979, PFUJ began to protest against the censorships implemented upon the press. That protest caused the journalists to suffer from a number of hurdles, one of those strokes was, to arrest the journalists of the leftists' school of thoughts. The Hyderabadi journalism also suffered a lot at that time as Mr. Nisar Channa was arrested from the hometown while Abd-ul-Ghani Dars and Zahid Samoon got themselves arrested after they reached Lahore. Later on they were sentenced to be imprisoned for one year along with ten lashes.

Berna group remained suppressed in such era Siddiqui group had got a great support by government but due to some internal conflicts it broke up into two sects. Obviously one group remained Siddiqui group while another called Dastoor Group. But no longer this partiality remained to exist and no sooner did Siddiqui group dissolved into Dastoor group and collectively called with the same name.  PFUJ faced a variety of afflictions and that effected different divisions except HUJ. HUJ always remained stable in the field and united from inside till 2012. Even during the extreme linguistic riots during 1992, when half of the Karachians and Hyderabadians including journalists were against rest of the half. HUJ neither divided on linguistic basis nor on ideological basis.

HUJ worked for a long time without any office but in early 80s this problem solved, when Radio Pakistan shifted from Helmsted Hall to its new building, that hall was made the first office of HUJ. HUJ also has got an honour that one of its member Mr. Aqeel Ibraheem became the president of PFUJ Dastoor group in 1990s.

In 2012, a turn occurred in the history of HUJ as a unit of Berna group was established in Hyderabad before the elections. Eventually HUJ also divided into Berna group and Dastoor group. For instance, Berna group further divided into two groups just after the elections held in 2013 due to a clash upon some mutual interests. Today, there are three groups in HUJ which are as follows:

Dastoor group

President: Farhan Effendi, Secretory General: Ifran Arain.

Berna group 1

President: Junaid Khanzada, Secretory General: Javed Nisar Channa.

Berna group 2

President: Khalid Khokhar, Secretory General: Mahaish Kumar.

Nowadays it is conceived that the group of PFUJ which the Javed Khazada's group affiliates to, is more strong and influent than rest of the two as it is also recognized by International Federation of Journalists (IFJ). Recently KUJ announced the allotment of plots for member journalists along with the life insurance. This resolution was raised by a member of HUJ at the funeral of a journalist Usman Shaikh.

In the view of long termed-unity in HUJ, it has obviously proved itself as a successful one but still some journalists states that, trade unions are limited only up to the tittle right now. These aren't that much stable even to protect the rights of all the journalists equally. The function of unions has remained only to work for the owner's interest or protests upon the incidents like Hamid Mir's one.

مٽياري ۾ صحافت مختصر جائزو

مٽياري ضلعي ۾ صحافت جي اوسر ۽ ارتقا جو مختصر جائزو

تحقيق ۽ تحرير:

مريد حسين ”احسن“ ٻگهيو

حبيب الرحمان جمالي

مٽياري ضلعو سنڌ اندر تاريخي، ثقافتي، ادبي ۽ سياسي حوالي سان منفرد سڃاڻپ رکندڙ خطو رهيو آهي. هن خطي جي شهر هالا  لاءِ چيو ويندو آهي ته موئن جي دڙي کان بعد ٻيو نمبر جهونو شهر هالا (يا هالا ڪنڊي) آهي ۽ هي شهر مهاڀارت جي دور ۾ وجود ۾ آيو.[1] انهيءَ کان علاوه مٽياري ۽ ڀٽ شاهه جي به تاريخي طور تي الڳ سڃاڻپ آهي.

ماضيءَ ۾ مٽياري انتظامي طور تي حيدرآباد ضلعي جو حصو رهندو آيو هو ۽ 2005ع ۾ انتظامي طور کيس حيدرآباد ضلعي کان ڌار ڪري، الڳ ضلعي جي حيثيت ڏني وئي. مٽياري ضلعو ٽن تعلقن مٽياري، هالا ۽ سعيدآباد تي مشتمل آهي. 1417 چورس ڪلوميٽرن تي مشتمل هن ضلعي جي آبادي 2010ع جي آدمشماري مطابق 6 لک 15 هزار 320 آهي.[2] مٽياري ضلعو اولياءَ الله، صوفين ۽ بزرگن جي ڌرتي هئڻ سان گڏ سياست، ادب ۽ صحافت سميت هٿ جي هنرن جي حوالي سان به ڏيهان ڏيهه مشهور آهي. ضلعي جا مکيه وڏا شهر هالا، ڀٽ شاهه، مٽياري ۽ سعيدآباد آهن. مجموعي طور تي هي ضلعو 18 يونين ڪائونسلن تي مشتمل آهي.

مٽياري ضلعي  ۾ صحافت جي تاريخ:

مٽياري ضلعي اندر صحافت ورهاڱي کان اڳ شروع ٿي وئي هئي. محمود هالائي جي هالا مان شايع ٿيل  هفيتوار ”همدرد“(1934ع) اخبار هالا مان شايع ٿيندڙ پهرين اخبار هئي. ٿوري عرصي بعد محمود هالائي اها اخبار هالا کان ميرپور خاص منتقل ڪئي ۽ ڊگهي عرصي تائين هالن مان ٻيهر ڪا اخبار ۽ رسالو شايع نه  ٿي سگهيو.

پاڪستان جي آزادي کان بعد  مٽياري ضلعي جي صحافت جو ٻيو دور شروع ٿئي ٿو. هن دور ۾ هالا، ڀٽ شاهه، سعيدآباد ۽ مٽياري ۾ ڪجهه صحافي پنهنجيون پيشه وراڻيون خدمتون سرانجام ڏيندا هئا. جن ۾ هالا جو محمود هالائي، جهامن داس، انور هالائي، عرفان مهدي، سليم هالائي، محبوب علي چنا، اختر هالائي،  ڀٽ شاهه مان محمد وڪيل سمون، سيد ذوالقرنين شاهه، نبي بخش ٻگهيو، علي اڪبر ساند، علي محمد چنه، سعيدآباد مان گل حسن سمون، عبدالحميد لاکو، غلام حسين ميمڻ، مٽياري مان علي نواز سمون، خير محمد ملاح، غلام حسين هاجاڻي سميت ٻيا ڪجهه صحافي  سنڌ جي مختلف علائقن مان نڪرندڙ اخبارن ۽ رسالن لاءِ پنهنجي علائقي جي عوام جي نمائندگي  ڪندي صحافت جي منچ تي پنهنجو ڪردار ادا ڪندا رهيا هئا. 1975ع ڌاري ڀٽ شاهه جي صحافين يونين آف جرنلسٽس جوڙي جنهن جو صدر محمد وڪيل سمون ۽ جنرل سيڪريٽري سيد ذوالقرنين شاهه کي چونڊيو ويو.

ملڪ اندر سياسي هلچل واري دور يعني ايم آر ڊي  (Movement For Restoration Of Democracy) واري وقت ۾ مٽياري ضلعي جي صحافت پنهنجي ٻالڪپڻي مان نڪري جواني ڏانهن وکون  وڌايون. اهو مٽياري ضلعي جي صحافت جو ٽيون (پر غيرمعمولي) دور هيو. ايم آر ڊي تحريڪ 1981ع کان شروع ٿي ۽ سموري سنڌ جمهوريت جي بحاليءَ لاءِ ڀرپور ڪردار ادا ڪيو. اهڙي دور ۾ هالا انهيءَ سموري تحريڪ ۾ مرڪزي حيثيت جو حامل رهيو ڇاڪاڻ ته پاڪستان پيپلز پارٽي جي مرڪزي قيادت مخدوم طالب الموليٰ جو شهر هئڻ سبب هي شهر اهم هو ۽ انهيءَ ڪري جنرل ضياءَ الحق جي آمريت خلاف هلايل تحريڪ ۾ هالا جو ڪردار به اهميت جو حامل هو. انهيءَ زماني ۾ هالا جي صحافت وڌيڪ منظم ٿي. استاد بخاري ايم آر ڊي تحريڪ ۾ هالا جي ڪارڪنن۽ سندن جدوجهد کي ڀيٽا ڏيندي چيو:

جلوس ۽ هالا، لازم ۽ ملزوم ٿيا،
آگريون  اولانبيون، بازو ها ڀالا،
جوڌا جيالا، قومي جنگ ڪندا رهيا.

انهيءَ دور ۾ نوجوان صحافين هالا جي صحافت ۾ اهم ڪردار ادا ڪيو جن ۾  عبدالڪريم ميمڻ، اڪرم قائمخاني، مشتاق ميمڻ، اطهر شاهه جيلاني، عرفان مهدي، سعيد آباد جي گل حسن سمون ۽ ڀٽ شاهه جي سيد ذوالقرنين شاهه، علي اڪبر ساند، محمد وڪيل سمون، نبي بخش ٻگهيو جهڙن سينئير صحافين سان ڪلهوڪلهي ۾ ملائي ڪجهه نوجوانن به باقائده عملي صحافت ۾ پير پاتو ۽ انهن پنهنجي پنهنجي شهرن سان گڏ هالا کي پنهنجي سرگرمين جو مرڪز بڻايو.

انهيءَ گهٽ ۽ ٻوسٽ واري دور  ۾ مٽياري جا نوجوان صحافي پيشا وراڻي تربيت حاصل ڪيل ته نه هئا پر هو پرعزم هئا ۽ وڏي بهادري ۽ قابليت سان انهيءَ دور جي ظلم ۽ ستم تي عوام جو آواز بڻجي گونجندا رهيا. ايم آر ڊي تحريڪ دوران صحافت ڪندڙ اهي جهونا صحافي ٻڌائين ٿا ته سينسر شپ جي ڪري اخبارون ڪؤريون شايع ٿينديون هيون. اهو وقت صحافيءَ ۽صحافت لاءِ تمام ڏکيو هو. هر واقعو رپورٽ ڪرڻ کي پنهنجو فرض سمجهي، وڏي ڏکيائين کي منهن ڏيندي صحافي پنهنجون خبرون ادارن تائين پهچائيندا هئا. پر انهن منجهان گهڻيون خبرون شايع ئي نه ٿي سگهنديون هيون. ڇو جو ملٽري انهن خبرن کي سينسر ڪرائي ڇڏيندي هئي. اهڙي صورتحال ۾ به صحافين همت نه هاري ۽ هنن لاکاٽ ۾ پاڪ فوج جي ڪيل خون ريزي سميت سندن ظلم و ستم جون سموريون ڪهاڻيون پنهنجن ادارن سان گڏ بي بي سي، سي اين اين، گارجين ۽ وائيس آف امريڪا سميت  ٻين انٽرنيشنل نيوز جي ادارن کي ڏيڻ شروع ڪيون. مخدوم امين فهيم خصوصي طور تي بين الاقوامي صحافين سان مسلسل رابطي ۾ رهندو هو ۽ کين حالتن کان باخبر رکڻ لاءِ  هالا ۾ گهرائيندو هو. انهيءَ عرصي دوران هالا، ڀٽ شاهه، مٽياري، سعيدآباد جي صحافين مٿان ڪيترائي ڪيس داخل ڪيا ويا ۽ مختلف وقتن تي کين تشدد جو نشانو پڻ بڻايو ويندو رهيو. پر انهيءَ سختيءَ باوجود  به هو ثابت قدم رهيا ۽ پير پوئتي نه ڪيائون. 80ع واري ڏهاڪي ۾ هالا اندر مخدوم طالب الموليٰ جي مدد سان پريس ڪلب جو بنياد پيو. مخدوم طالب الموليٰ هالا جي صحافين کي پريس ڪلب جي لاءِ هالا سبزي مارڪيٽ ڀرسان (موجوده اعظم بڪ ڊيپو جي ڀر ۾) هڪ ڪمرو ڏنو ۽ صحافين اتان کان صحافت جي ڪم کي جاري رکيو.

مٽياري ضلعي مان معروف صحافي ۽ ڪالم نگار جي اين مغل، ناليواري اداڪار، صحافي ۽ ليکڪ سيد يار محمد شاهه، سميت ٻين پنهنجي صحافتي ڪيريئر جو آغاز ڪيو. سنڌي صحافت جي دنيا ۾ شوبز جرنلزم جو تصور موجود نه هو. پر مٽياري کان سيد فدا حسين شاهه شوبز جرنلزم کي اپنايو ۽ هن سنڌي صحافت ۾ اهو لاڙو متعارف ڪرايو. 1988ع ڌاري اخبار جہاں لاءِ بمبئی کی فلمی سرگرمیاں  جي عنوان سان شوبز جرنلزم لاءِ لکڻ جو آغاز ڪندڙ سيد فدا حسين شاهه ماهوار سهڻي کان هندستاني فلمن تي لکڻ شروع ڪري سنڌي ميڊيا ۾ شوبز جرنلزم کي متعارف ڪرايو. بعد ۾ عبرت ميگزين، ڪاوش ميگزين ، وومين ورلڊ، اخبار جهان، فاصلا ۽ ڊان لاءِ پڻ لکندو رهيو.

1990 کان هيل تائين نشر و اشاعت جا سوين ادارا کلي وڃڻ بعد نوجوانن جو وڏو انگ صحافت سان لاڳاپجي ويو آهي. هن وقت صحافت هڪ ڪاروبار بڻجي چڪي آهي. ڪرپشن پڻ صحافتي حلقن ۾ پنهنجا پير مضبوط ڪري ورتا آهن. سرڪاري  ملازمن به صحافت جو پيشو اختيار ڪري رکيو آهي جنهن سان پڻ صحافتي پيشو متاثر ٿيو آهي. انهيءَ جي باوجود  ضلعي اندر ڪجهه اهڙا صحافي به پيدا ٿيا آهن جن کي علائقي جو عوام عزت جي نگاهه سان ڏسي ٿي. اڄ به صحافت کي عبادت سمجهڻ وارا صحافي مٽياري ضلعي اندر موجود آهن جيڪي عوامي جي حقن لاءِ پاڻ پتوڙي رهيا آهن ۽ سماجي اڻبرابري، بنيادي انساني حقن جي لتاڙ، ۽ ظلم خلاف آواز بلند رکڻ کي پنهنجو اولين فرض سمجهن ٿا.

هن وقت مٽياري، هالا ڀٽ شاهه ۽ سعيدآباد سميت سموري ضلعي ۾ پريس ڪلب موجود آهن. عبرت، ڪاوش، هلال پاڪستان، عوامي آواز، جيجل، انجام، جنگ، ايڪسپريس، امن، شام، ڪوشش، سنڌو ريجنل ٽائم سميت سنڌي ۽ اردو توڙي انگريزيءَ ۾ شايع ٿيندڙ ننڍين وڏين اخبارن جا نمائندا پڻ موجود آهن. ان کان علاوه اليڪٽرانڪ ميڊيا ۾ اي آر وائي نيوز، ڪي ٽي اين نيوز، سنڌ ٽي وي، ڌرتي ٽي وي، آواز ٽي وي، ڌوم ٽي وي، دنيا ٽي وي ۽ ميٽرو 1 نيوز سميت ٻين سنڌي اردو نيوز چينلن جا نمائنده پنهنجا فرض سرانجام ڏئي رهيا آهن.

اخبارون ۽ رسالا:

اخبارون ۽ رسالا جيڪي هالا مان نڪرندا هئا تن ۾ هفتيوار ”همدرد“ (1934ع)،  هفتيوار ”الزام“، هفتيوار ”پاسبان“، ”الزمان“ (ايڊيٽر حاجي علي محمد)، ”فردوس“ روح ادب“ وغيره شامل آهن. ان کان علاوه ڀٽ شاهه مان  خورشيد ٻگهيو ماهوار فڪر لطيف ميگزين  شايع ڪيو پر مالي معاملن سبب اهو ميگزين ٽي ماهي، پوءِ 6 ماهي ٿيو ۽ هاڻ اهو ميگزين سلسليوار شايع ٿيندو آهي. سعيدآباد منجهان عبدالواحد عمراڻي ”نيو سعيدآباد ميگزين“ جا ڪجهه شماره شايع ڪيا. ۽ سعيدآباد مان ئي ڪجهه وقت لاءِ حزب الله سمون 15 روزه اخبار ”سنڌ سرهاڻ“ شايع ڪئي. مٽياري مان رحمته الله ترڪ پاران  2002 کان 2004ع تائين 15 روزه ”وير“ ۽ 2004 ۾ ”نيو ورلڊ“  اخبار شايع ڪئي. موجوده وقت ارشاد شاهه جي ايڊيٽرشپ ۾ 15 روزه ”الهاشمي“ اخبار مٽياري مان نڪري رهي آهي.

مخدوم محمد صالح ڀٽي1887 کان 1953ع تائين:

مخدوم محمد صالح ڀٽي پرائمري جا چار درجا پنهنجي ڳوٺ هالا پراڻا مان پاس ڪري انگريزي تعليم حاصل ڪرڻ لاءِ سنڌ مدرسة الاسلام ۾ داخل ٿيو. جتان 1908ع ۾ سنڌي فائنل جو امتحان ۽ 1909ع ۾ ميٽرڪ جو امتحان پاس ڪيائين. 1910ع ۾ کيس پوني جي زرعي ڪاليج ۾ وڌيڪ تعليم حاصل ڪرڻ لاءِ اسڪالر شپ ملي پر هن سنڌ مدرسي جي پرنسپل ٽي ايڇ وائنس جي آڇيل نوڪري قبول ڪري درس و تدريس جو سلسلو شروع ڪيو.

مخدوم صالح ڀٽي ڇاڪاڻ جو مذهبي گهراڻي ۾ جنم ورتو هو ان ڪري سندس لاڙو دين اسلام ڏانهن گهڻو هو. ۽ شاگردي واري زماني کان ئي علم ادب سان وڏو چاهه رکندو هو. ان وقت ۾ مدرسه ميگزين ۾ مضمون لکندو هو ۽ جڏهن سنڌ مدرسي ۾ استاد بڻجي آيو ته ”الاسلام“ ماهوار رسالي جو ايڊيٽر ٿي ڪم ڪرڻ لڳو. مخدوم صاحب ڪهنهءِ مشق اديب هو . دينيات ۽ اسلاميات سندس محبوب موضوع هئا پاڻ 15 کن ڪتاب پنهنجي نالي تي ڇڏيا. مخدوم محمد صالح ڀٽي 27 ڊسمبر 1953ع تي وفات ڪئي.[3]

مـحـــــمــود هـــالائـــي1908ع کان 1983ع تائين:

هفتيوار ”همدرد“ اخبار جو باني محمود هالائي تاريخ 8 مارچ 1908ع تي هالان نوان ۾ مشهور شاعر حاجي محمد اسحاق ميمڻ جي گهر ۾ پيدا ٿيو جيڪو هوٽل هلائيندو هو. پرائمري تعليم پنج درجا سرڪاري اسڪول مان حاصل ڪيائين. 1921ع ۾ خلافت تحريڪ ۽ ڪانگريس طرفان انگريزن خلاف هلايل قطع تعلقات جي هلچل دوران هن اسڪول جو بائيڪاٽ ڪيو ۽ خانگي مدرسن ۾ عربي، پارسي، هندي ۽ گرمکي تعليم حاصل ڪيائين ۽ گڏوگڏ هو ڪپڙو اڻڻ ۽ درزڪو ڪم سکيو، خلافت تحريڪ جي جلسن ۾ حصو ورتائين ۽ تُرڪن جي مدد لاءِ چندا گڏ ڪندو رهيو.

1927ع ۾ صحافت جي لائين اختيار ڪيائين. هفتيوار ”الحنيف“ شڪارپور ۽ بعد ۾ هفتيوار ”سنڌ گزيٽ“ جيڪب آباد جو ايڊيٽر ٿيو. محمود هالائي ”الوحيد“ پريس ڪراچي ۾ به ملازمت ڪئي. سندس صحافتي استاد شيخ عبدالمجيد سنڌي هو. ڪجهه عرصي بعد هالائي ميرپور خاص ۾ ”مسلمان“ اخبار ۾ اچي ملازمت ڪئي ۽ انهيءَ عرصي دوران هڪ ماهوار رسالو ”غالب“ شايع ڪيائين. 1930ع متحده هندوستان اندر ڪانگريس طرفان ملڪ کي انگريزن کان آزاد ڪرائڻ جي سلسلي ۾ سول نافرماني جي تحريڪ شروع ٿي جنهن ۾ غير قانوني لوڻ ٺاهڻ جو ستياگره ۽  ولايتي ڪپڙن جا ڊيپو ۽ شراب جا گتا سيل مهر ڪرڻ ۽ مظاهرا ڪرڻ جي ڪارواين ۾ هالائي ڀرپور حصو ورتو. 1931ع ۾ عمر ڪوٽ ۾ انگريزن خلاف بغاوتي تقرير ڪرڻ جي الزام ۾ کيس هڪ سال جي سزا ڏني وئي. جيل مان آزاد ٿيڻ بعد 1934ع ۾ حاجي محمود هالائيءَ هالا نوان مان هفتيوار اخبار ”همدرد“ شايع ڪئي ۽ پرنٽنگ پريس قائم ڪئي. (بعد ۾ هالا جي تعليمي ادارن  ۾ ٿيندڙ  بي واجبين بابت ايڊيٽوريل شايع ڪرڻ جي پاداش ۾ بااثرن پاران شهر نيڪال ڪيو ويو ۽ هُن اخبار ميرپور خاص شفٽ ڪري اتان شايع ڪرڻ شروع ڪئي.· ) 1942ع ۾  ميرپورخاص ۾ پريس ۽ اخبار پڻ قائم ڪئي.

حاجي محمود هالائي انهيءَ عرصي دوران پاڪستان مسلم ليگ، خاڪسار تحريڪ ۽ سنڌ ۾ هارين جي حقن لاءِ هلندڙ تحريڪ ”سنڌ هاري ڪميٽي جو پڻ ساٿ ڏنو.[4]

ميرپور خاص  ۾ رهڻ واري عرصي دوران هالائي، مسڪين جهان خان کوسي سان گڏجي ٿر جي لاءِ آواز بلند ڪيو ۽ دنيا کي ٿر جي ڏکن ۽ سورن کان آگاهه ڪيو.  هن سموري زندگي غريبن مسڪينن جي حقن ۽ سنڌي ماڻهن جي حق خود اراديت لاءِ جاکوڙيو ۽ سنڌ اندر تعليمي اداران لاءِ پاڻ پتوڙيندو رهيو. هالا اندر قائم اسڪولن جي قديم عمارتن کي جوڙائڻ ۾ سندس اهم ڪردار رهيو آهي. حاجي  محمود هالائي 30 آڪٽوبر 1983ع تي وفات ڪئي. محمود هالائي پاران شروع ڪيل هفتيوار همدرد اخبار هينئر تائين سندس فرزند عاشق علي ميمڻ جي ايڊيٽرشپ ۾ ميرپورخاص مان نڪري رهي آهي.

مـخـــدوم طالــــب الـمـــولـــيٰ1919ع کان 1993ع تائين:

مخدوم طالب المولى جي شخصيت ڪنهن به تعارف جي محتاج نه آهي. هو هڪ پير گادي نشين ته هو ئي پر ان سان گڏو گڏ شاعر اديب ۽ ادب نواز انسان ۽ برک سياستدان هو. سنڌي ادب لاءِ سندس خدمتون ڪنهن کان به لڪل نه آهن. هن تعليمي ميدان ۾ پڻ وڏو جاکوڙيو جنهن جا  مثال هالا ڪاليج ۾ سنڌ جي شاگردن لاءِ هاسٽل جو قيام دادو ۾ ڪاليج جو قيام ان کان علاوه لاتعداد پرائمري ۽ هاءِ اسڪول سموري سنڌ ۾ مخدوم طالب المولى جي محنتن جو نتيجو آهن. هو غريبن مسڪينن جو هڏ ڏوکي هو. مخدوم طالب الموليٰ هالا ۾ صحافت کي هٿي وٺرائڻ لاءِ 1940ع واري دور ۾ ”الزمان“ نالي پريس قائم ڪئي ۽ سندس سرپرستيءَ ۾ ئي  ڪو وقت هالا مان ”الزام“ ۽ ”پاسبان“ نالي سان هفتيوار اخبارون نڪرنديون رهيون.[5] 1948ع دوران، هالا مان ماهوار ”فرودس“ جاري ٿيو. ”فردوس“ جو سرپرست مخدوم محمد زمان طالب الموليٰ هو ۽ اعزازي ايڊيٽر مرحوم محبوب علي چنه ۽ سليم هالائي هئا. ۽ هالا مان ئي ”روح ادب“ به شايع ٿيندو هو جنهن جو ايڊيٽر محمد خان غني هو.

انــــور هـــالائـــي:

نامور صحافي انور علي هالائي پنهنجي صحافت جو آغاز هالا مان ڪيو. اڳتي هلي  ماهوار گل ڦل حيدرآباد جو ايڊيٽر ٿيو.

عــــرفــان مـــهـــــدي 1966ع کان 1991ع تائين:

هالا پراڻا سان تعلق رکندڙ نوجوان عرفان مهدي جيئي سنڌ اسٽوڊينٽ فيڊريشن جو هڪ سرگرم اڳواڻ هئڻ سان گڏ شاعر ليکڪ ۽ صحافي هو. هن 1979ع ۾ هالا پراڻا مان وک وڌايو جي نالي سان اشاعتي ادارو قائم ڪيو ۽ ان تحت ڪتاب شايع ڪرايا.  عرفان جاکوڙي نوجوان هو. وسيلن جي کوٽ هوندي به، بس ڪري نه ويٺو ۽ هن 1985ع کان 87ع تائين هفتيوار اخبار ”جاڳو“ ڪڍڻ شروع ڪئي. جيڪا اخبار هٿ سان لکي، هالا مان ڇپرائي شهر ۽ ڀرپاسي ۾ وڪرو ڪندو هو . عرفان انهيءَ اخبار جو ايڊيٽر، پبلشر، پرنٽر ۽ ايتري قدر جو هاڪر به پاڻ هوندو هو. هن ٻه سال اها اخبار لاڳيتو هلائي.¨

مــشـــتــاق عــلــــي مـــيــمــــڻ 1958 کان :

مشتاق ميمڻ هالا سان تعلق رکندڙ معروف صحافي حاجي محمود هالائي جي گهر ۾ جن ورتو. 1976ع ۾ انٽرميڊيئيٽ جو امتحان پاس ڪيائين. صحافت جو شوق کيس والد کان ورثي ۾ مليو ۽ هن MRD تحريڪ واري دور ۾ صحافت جي ميدان ۾ عملي پير پاتو. مشتاق هلال پاڪستان کان پنهنجي صحافت جو آغاز ڪيو ۽ هيل تائين هلال پاڪستان سان لاڳاپيل آهي. ان کان علاوه هن اردو اخبار امن لاءِ به گهڻو عرصو ڪم ڪيو. ايم آر ڊي جي دور ۾ هالا ۾ ٿيندڙ احتجاجن جي ڪوريج جي پاداش ۾ کيس پوليس ۽ فوج جو گهڻيون سختيون سهڻيون پيون. سندن گهرن ۽ دڪانن ۾ هٿرادو چوريون ڪرايون ويون ۽ مٿس هڪ ڀيرو حملو به ٿيو جنهن ۾ هو خوش قسمتيءَ سان بچي ويو هو. هُو پنهنجي صحافتي زندگيءَ بابت چوي ٿو ته ”مونکي فخر آهي ته صحافتي ميدان ۾ پنهجو ڪردار فرض شناسيءَ ۽ ايمانداريءَ سان ادا ڪيو“ هن وقت هو هلال پاڪستان جو هالا مان نمائندو آهي ۽ پنهنجي ڀائرن سان گڏ سندس والد پاران قائم ڪيل پريس ”هالا پرنٽنگ پريس“ سنڀالي رهيو آهي. مشتاق علي ميمڻ پريس ڪلب هالا جو بنياد وجهندڙصحافين منجهان هڪ آهي.

عـبـــدالـڪــــريــم مـــيــمــــڻ1961ع کان:

هالا پراڻا سان تعلق رکندڙ عبدالڪريم ميمڻ جو ڳاڻيٽو هالا جي سينئر صحافين ۾ ٿئي ٿو. عبدالڪريم ميمڻ پنهنجي هڪ دوست ۽ صحافي، خيبر جي رهواسي محرم علي مجاهد کان متاثر ٿي صحافت جي دنيا ۾ آيو. هو چوندو آهي ته ”محرم علي مجاهد سندس استاد آهي ان جي رهنمائي کان سواءِ هو صحافت جي ميدان ۾ پير نه پائي سگهي ها“.

ايم آر ڊي تحريڪ واري دور ۾ جڏهن هالا ويجهو لاکاٽ ڳوٺ تي فوجين چڙهائي ڪري ظلم جي تاريخ رقم ڪئي ان وقت بي بي بي سي جو رپورٽر (شايد اين هور) مخدوم طالب الموليٰ وٽ آيو ۽ هن انهيءَ جڳهه تي پهچڻ لاءِ سندس مددگهري. مخدوم طالب الموليٰ، عبدالڪريم ميمڻ ۽  (سعيدآباد جي صحافي) گل حسن سمون کي پاڻ ڏانهن سڏايو ۽ کين صحافي دوست سان گڏجي واقعي واري هنڌ وڃڻ لاءِ چيو. جنهن تي هو ٻئي ڄڻا تيار ٿيا. جيئن ئي هو بي بي سي جي نمائندي سان گڏ گاڏي ۾ ويٺا ته هڪ پوليس اهلڪار اچي بي بي سي جي نمائندي کي ٻانهن کان جهليو ۽ کيس چيو ته ”ڊي ايس پي صاحب توهان کي سڏي ٿو“. پوليس اهلڪار هن کي پاڻ سان گڏ وٺي هليو ويو. 4 ڪلاڪن کان بعد کيس ڇڏيو ويو ۽ هو ٻيهر مخدوم وٽ آيو. مخدوم طالب الموليٰ ٻيهر ٻنهي صحافين (عبدالڪريم ۽ گل حسن) کي سڏائي هن سان گڏ روانو ڪيو. ٻئي ڄڻا کيس مهروف ڀنڀرا ڳوٺ کان لاکاٽ وٺي وڃڻ لڳا. مهروف ڀنڀرو ڳوٺ ۾ فوجي خندقون کوٽي ويٺل هئا اهو سمورو حال کيس ڏيکاريو ويو. پوءِ لاکاٽ پهتا جتي آرمي سموري ڳوٺ کي گهيرو ڪري ويٺل هئي. صحافين کي رستي ۾ روڪي کين ڳوٺ تائين پهچڻ نه ڏنو ويو ۽ نه ئي ڪنهن ڳوٺاڻي سان ڳالهائڻ جي کين اجازت ملي. ان کان بعد ٽئي همراهه قاضي احمد ۾ علي نواز انڙ (علائقي جي بااثر) جي اوطاق تي ويا ۽ ساڻس حالي احوالي ٿيا. کيس چيائون ته هو ڪنهن نموني سان ڳوٺاڻن سان ملاقات جو بندوبست ڪرائي ڏئي. هن چانڊين جي ڳوٺ ڏانهن ويندڙ مختلف رستن کان پنهنجا همراهه روانا ڪيا. جيڪي ڪجهه دير کان بعد ڪجهه ڳوٺاڻن کي پاڻ سان گڏ وٺي اچڻ ۾ ڪامياب ٿيا ۽ بي بي سي جي نمائندي کانئن انٽرويو ڪيا. ٻئي ڏينهن تي بي بي سي تي رپورٽ نشر ٿي جنهن ۾ سمورو اکين ڏٺو احوال ۽ ڳوٺاڻن جا تاثرات نشر ٿيا. جنهن کان بعد فوجي ۽ پوليس  عملدار مڇرجي پيا ۽ صحافين لاءِ رڻ ٻاري ڏنائون. بي بي سي حوالو ڏنو هو ته ٻن علاقائي صحافين ان سلسلي ۾ مدد ڪئي هئي. اهڙي خبر تي قاضي احمد جي ٻن صحافين کي گرفتار ڪري کين تشدد جو نشانو بڻايو ويو. مخدوم طالب الموليٰ عبدالڪريم ۽ گل حسن کي منظر تان هٽائي لڪائي ڇڏيو. عبدالڪريم ۽ سندس ساٿي اهڙين سختين باوجود به هالا ۽ ڀرپاسي ۾ ٿيندڙ جلسن ۽ جلوسن جي ڀرپور ڪوريج ڪندا رهيا هئا. عبدالڪريم ان وقت کان اڄ ڏينهن تائين روزاني عبرت سان لاڳاپيل رهيو آهي. عبدالڪريم ميمڻ هالا پريس ڪلب جو پهريون صدر چونڊيو ويو هو.[6]

عبدالحميد لاکو 1934ع کان:

عبدالحميد لاکي نيو سعيد آباد کان پنهنجي صحافت جي شروعات ڪئي. 1960ع واري دور ۾ ”الوحيد“ اخبار رپورٽر ٿيو. عبدالحميد پنهنجي صحافتي ڪيريئر ۾ الوحيد، عبرت، آفتاب، مهراڻ، هلال پاڪستان، خادم وطن، آفتاب سان لاڳاپيل رهيو. طبيعت ۾ ناسازيءَ سبب گهڻو وقت اڳ صحافت کي خيرباد چئي چڪو آهي. پريس ڪلب هالا جي بنياد وجهندڙ صحافين ۾ سندس به شمار ٿئي ٿو.[7]

گـل حــســــــن ســــــــمـون  1956ع کان:

سعيدآباد سان تعلق رکندڙ گل حسن سمون 70ع جي ڏهاڪي ۾ صحافت جي دنيا ۾ پيرپاتو. ان وقت اردو اخبار ”مساوات“ کان هن پنهنجي صحافتي ڪيريئر جي شروعات ڪئي ۽ بعد ۾ جنگ سميت مختلف ادارن سان لاڳاپيل رهيو. ايم آر ڊي تحريڪ دوران سعيدآباد ۽ هالا مان رپورٽنگ ڪندو رهيو. انهيءَ عرصي دوران پوليس حراست ۾ هڪ ملزم تشدد جي سٽ نه سهندي فوت ٿي ويو هو. اهڙي خبر کي پوليس پاران ڌٻائڻ جي ڪوشش ڪئي وئي هئي پر گل حسن اها خبر پنهنجي اخبار مساوات ڏانهن اماڻي ۽ اها خبر شايع ٿي جنهن کان بعد پوليس کيس هيسائڻ ۽ دٻائڻ جو سلسلو شروع ڪري ڏنو ۽ مٿس زور ڀريو ويو ته اهڙي خبر جي ترديد ڪري. گل حسن پوليس کان روپوشي اختيار ڪري پنهنجي اداري تائين پهچڻ ۾ ڪامياب ٿيو. سندس اداري کيس خبر کي فالو ڪرڻ جو چيو گل حسن اداري کي فالو اپ اماڻيو ته اها خبر پهرين کان به وڏي ڪري شايع ڪئي وئي ۽ انهيءَ خبر تي وڏو ري ايڪشن ٿيو سندس خبر تي پوليس خلاف انڪوائري ٿي ۽ انڪوائري جي نتيجي ۾ ايس ايڇ او سميت انهيءَ واقعي ۾ ملوث اهلڪارن کي معطل ڪيو ويو.

گل حسن پنهنجي صحافتي زندگي جي يادگيرين جا ورق اٿلائيندي ٻڌائي ٿو ته 80ع جي ڏهاڪي ۾ سعيدآباد ڀرسان ڪچي جي علائقي نور ڪيٽي مان پوليس خفيه اطلاع تي پٺاڻ خرڪارن جي هڪ گروهه  وٽان 32 ڇوڪرا بازياب ڪرايا هئا. انهن ٻارن کي مختلف علائقن مان اغوا ڪري کين باندي بڻائي کانئن مزدوريون ڪرايون وينديون هيون. سمورا ٻار پوليس پنهنجي تحويل ۾ وٺي ڇڏيا هئا. پر ان وقت هڪ ڪرنل جي مداخلت تي پوليس اهي ٻار انتهائي رازداريءَ ۾ انهيءَ ڪرنل حوالي ڪري ڇڏيا هئا ۽ ڪرنل اهي ٻار ٻيهر پٺاڻن حوالي ڪري ڇڏيا. ٻارن کي پٺاڻ خرڪار واپس اترين علائقن ڏانهن وٺي ويا. اهڙي خبر گل حسن سمون سعيدآباد مان ليڪ ڪئي ۽ اها خبر هيڊ لائن طور شايع ٿي.

گل حسن سمون گهڻو وقت اڳ صحافت کي الوداع ڪري چڪو آهي ۽ صحافت کي الوداع ڪرڻ جي ڪهاڻي ڪجهه ائين ٻڌائي ٿو ته هو جنهن اداري ۾ ڪم ڪندو هو ان اداري سندس صحافت تان ويساهه کڻائي ڇڏيو هو. هالا ۾ مخدوم طالب الموليٰ ڏانهن آزاد ڪشمير جو وزير اعظم عبدالقيوم خفيه طريقي سان ضياءَ الحق جو پيغام کڻي پهتو ۽ کيس پيپلز پارٽي ڇڏڻ لاءِ زور ڀريو. وزيراعظم عبدالقيوم جي آمد کي فوج طرفان انتهائي خفيه رکيو ويو. پر مخدوم طالب الموليٰ پاران انڪار بعد جنرل ضياءَ الحق طرفان سندس اخبار (اداري) کي زور ڀريو ويو ته هو اها خبر ليڪ ڪن ته جيئن مخدوم طالب الموليٰ جي ساک کي نقصان پهچائي سگهجي.

ملاقات جي ٻئي ڏينهن سندس اخبار اهڙي خبر شايع ڪئي جنهن ۾ مخدوم طالب الموليٰ ۽ عبدالقيوم جي خفيه ملاقات جو ذڪر هو. اهڙي خبر حيدرآباد جي نمائندي جي معرفت هلائي وئي هئي. خبر شايع ٿيڻ کان بعد اداري پاران اهم خبر مس ڪرڻ جي الزام  ۾ کيس شوڪاز جاري ڪيو ويو. جنهن بعد هن اداري ۾ موجود ڪجهه دوستن جي مدد سان انهيءَ معاملي جي جانچ ڪئي ۽ کيس اهڙيو شاهديون هٿ آيون جن مان ظاهر ٿيو ته اهو سمورو ٽوپي ڊرامو اداري جي مالڪ ۽ ضياءَالحق جو رچايل هو ته جيئن مخدوم طالب الموليٰ جي ساک کي نقصان پهچائي سگهجي. اداري پاران جاري ڪيل شوڪاز جي جواب ۾  هن اداري کي 65 صفحن تي مشتمل هڪ جواب لکيو جنهن ۾ اهڙا ثبوت به گڏي موڪليا جن ۾ جنرل ضياءَ الحق پاران سندن اداري جي مالڪ سان ٿيل رابطي جا ثبوت به شامل هئا. انهيءَ واقعي ادارن تي سندس ويساهه ٽوڙي ڇڏيو جنهن بعد هن صحافت کان عليحدگي اختيار ڪري ڇڏي. هن وقت هو سعيدآباد ۾ ريٽائرمنٽ جي زندگي بسر ڪري رهيو آهي.[8]

سيد ذوالقرنين شاهه:

سيد ذوالقرنين شاهه ڀٽ شاهه جي سيد حسين جي گهر ۾ جنم ورتو. شروعاتي تعليم ڀٽ شاهه مان ئي حاصل ڪئي. 1970ع ڌاري صحافت جو آغاز ڪيو. 1974ع ۾  ذوالقرنين شاهه روزاني آفتاب ۾ نمائندگي حاصل ڪئي ۽ 1980ع تائين آفتاب سان لاڳاپيل رهيو.

1980ع ڌاري ڀٽو جي شهادت کان پوءِ واري عرصي ۾ غوث بخش بزنجو، عبدالحميد جتوئي، شير باز مزاري ۽ يوسف مستي خان، شاهه محمد شاهه وٽ ڀاڻوٺ ۾ آيل هئا. ان موقعي تي ذوالقرنين شاهه کانئن ڀٽو جي شهادت تي انٽرويو ڪيا. ۽ اها خبر ٺاهي هن آفتاب اخبار ۾ اماڻي. جنهن تي ايڊيٽر شيخ علي محمد کانئس پڇا ڪئي ته جيڪا خبر توهان اماڻي آهي انهن صاحبن ائين ئي چيو آهي جيئن تون لکيو آهي؟ تصديق ٿيڻ کان بعد اها خبر اخبار ۾ سپر ليڊ طور شايع ٿي جنهن ۾ انهن جو بيان هو ته ڀٽو کي قوميت جي بنياد تي قتل ڪيو ويو آهي. خبر اخبار ۾ شايع ٿيڻ کان بعد بي بي سي لنڊن تان رضا علي عابدي اخبار جي حوالي سان اها خبر نشر ڪئي. ذوالقرنين شاهه ٻڌائي ٿو ته اها خبر بي بي سي تي نشرٿيڻ کان پوءِ مون کي تي پريشر وڌو ويو ته آئون ان خبر جي ترديد ڪريان. پر بعد ۾ انهن صاحبن منجهان ٻن ماڻهن ان جي ترديد پاڻ ئي ڪئي ته هنن ائين نه چيو آهي. 1982ع ڌاري ضياءَ دور ۾  عبرت جو ايڊيٽر قاضي عابد ڀٽ شاهه آيو. هن سان ملاقات ٿي ته هن انهيءَ خبر جو حوالو ڏيندي پڇا ڪئي ته اهو انٽرويو تو ڪيو هو؟ ۽ پوءِ چيائين ته تنهنجي جاءِ عبرت ۾ آهي. جنهن کان بعد ذوالقرنين شاهه عبرت اخبار ۾ نمائندگي اختيار ڪئي.

1985ع تائين عبرت سان لاڳاپيل رهيو ۽ بعد ۾ نوڪري ملي وڃڻ ڪري ڪجهه صحافت کي الوداع ڪيو. 1997ع ۾ کيس نوڪري تان گولڊن هينڊ شيڪ ڏئي هٽايو ويو. ۽ هن ٻيهر صحافت جي پيشي کي اختيار ڪيو. عوامي آواز کان ٻيهر صحافت جي دنيا ۾ پير پاتو. 1999ع ۾ نواءِ وقت کي جوائن ڪيو ۽ هيل تائين نواءِ وقت سان لاڳاپيل آهي.

سيد ذوالقرنين شاهه مختلف اخبارن لاءِ فري لانسر طور سياست، سماجيات، تاريخ، تهذيب ۽ لطيفيات تي آرٽيڪل لکندو رهيو آهي. کيس 2005ع ۾ سنڌ ثقافت کاتي پاران ليکڪ جي طور تي شاهه لطيف ايڪسيلينس ايوارڊ ڏنو ويو.

هن وقت سيد ذوالقرنين شاهه نواءِ وقت ۾ نمائندي جي حيثيت سان ڪم ڪرڻ کان علاوه ريڊيو پاڪستان ڀٽ شاهه ايف ايم 93.5 تان ”ڪچهري“ جي نالي سان پروگرام ڪندو آهي.[9]

محمد وڪيل سمون:

محمد وڪيل سمون ڀٽ شاهه جي پهريون صحافي هو. هن پنهنجي صحافت جو آغاز روزاني عبرت کان ڪيو. ۽ ڀٽ شاهه ۾ سمورين سنڌي اردو اخبارن جي ايجنسي به وٽس ئي هوندي هئي ان ڪري هو ٻين اخبارن ۾ به خبرون موڪليندو رهندو هو. پر باقائده طور تي نمائندي جي طور تي هن عبرت اخبار کان شروعات ڪئي ۽ اڳتي هلي هن هلال پاڪستان ۾ نمائندگي اختيار ڪئي. سندس پٽ مستقيم سمون هن وقت آواز ٽي وي لاءِ ۽ عبرت لاءِ ڀٽ شاهه مان نمائندو آهي.[10]

غلام شبير ڀٽي 1948ع کان :

غلام شبير 1970ع ڌاري صحافت سان دلچسپي هئڻ ڪري ڀٽ شاهه مان صحافت جو آغاز ڪيو. پنهنجي ڪيريئر جي شروعات هن مراسلات (ايڊيٽر ڏانهن خط) لکڻ کان ڪئي. بعد ۾ روزاني جنگ ۾ بطور رپورٽر پنهنجو خدمتون سرانجام ڏيڻ لڳو. اڃا تائين غلام شبير ڀٽي جنگ جي لاءِ ڀٽ شاهه مان رپورٽنگ ڪري ٿو.[11]

نبي بخش ٻگهيو          2004ع تائين:

نبي بخش ٻگهيو ڀٽ شاهه جي شروعاتي صحافين منجهان هڪ هو. هن پنهنجي صحافت جو آغاز 70 جي ڏهاڪي ۾ عبرت اخبار سان ڪيو. ڪجهه عرصو صحافت سان لاڳاپيل رهيو ۽ بعد ۾ صحافت کي خيرباد چئي پاڪستان ايئرفورس ۾ نوڪري ڪرڻ لڳو. 2004ع ۾ دل جو دورو پوڻ ڪري انتقال ڪري ويو.[12]

هن وقت سندس پٽ بابر علي ٻگهيو مهراڻ يونيورسٽي جي شعبي ٽيليڪام انجنيئرنگ زيرِ تعليم آهي ۽ هڪ نياڻي گورنمينٽ ڪاليج ڀٽ شاهه ۽ ٻي شاهين پبلڪ اسڪول حيدرآباد ۾ تعليم حاصل ڪري رهيون آهن. ڀٽ شاهه پريس ڪلب جو صدر خورشيد ٻگهيو سندس ڀاڻيجو آهي.

خورشيد احمد ٻگهيو1965ع کان:

خورشيد ٻگهيو ڀٽ شاهه مان پنهنجي صحافت جو آغاز 1995ع ۾ روزاني سوال اخبار کان ڪئي. بعد ۾ هن روزاني پاڪ ۾ تعلقه رپورٽر بڻيو ۽ پوءِ پاڪ اخبار ڇڏي عوامي آواز ۾ ڀٽ شاهه مان صحافت ڪرڻ لڳو. اليڪٽرانڪ ميڊيا ۾ سنڌي چينل اچڻ بعد هن سنڌ ٽي وي نيوز لاءِ ڀٽ شاهه مان رپورٽنگ ڪرڻ شروع ڪئي ۽ هن وقت سنڌ ٽي وي نيوز لاءِ هالا تعلقي مان رپورٽنگ ڪري رهيو آهي. خورشيد ٻگهيو پنهنجي صحافتي ڪيئريئر ۾ علائقي جي عوام جي حقن لاءِ وڏي دليري سان قلم جي جنگ جوٽيندو رهيو آهي. مٿس رپورٽنگ ڪرڻ جي پاداش ۾ ڪيترائي ڀيرا ڪوڙا ڪيس داخل ڪرايا ويا. جيڪي انڪوائرين کان بعد ڪوڙا ثابت ٿيا ۽ کيس ڪيسن کان آجو قرار ڏنو ويو.  هن پنهنجي صحافتي زندگيءَ ۾ گهڻا لاها ۽ چاڙها ڏٺا آهن پر صحافتي ذميوارين کان آڻ نه مڃي آهي.

اپريل 2011ع ۾ کنڊو لڳ ڀچابرادري جي ماڻهن پاران زرعي زمين تي بااثرن جي قبضي خلاف احتجاج ڪري نيشنل هائي وي تي ڌرڻو ڏنو ويو. انهيءَ ڌرڻي دوران مٽياري پوليس جي وڏي نفري پهچي زبردستي احتجاج ختم ڪرائڻ جي ڪوشش ڪئي جنهن تان پوليس ۽ مظاهرين ۾ ڇڪتاڻ ٿي پئي. ڇڪتاڻ جي نتيجي ۾ مٽياري پوليس مظاهرين مٿان ڳولين جو وسڪارو ڪري ڏنو ۽ مٿن ڳوڙها آڻيندڙ گئس سان گڏ لٺيون وسائڻ شروع ڪري ڏنيون. پوليس جي اهڙي بي رحماڻي ڪارروائي کي خورشيد ٻگهيو پنهنجي ڪيمرا ۾ قيد ڪري سنڌ ٽي وي تان نشر ڪرايو ۽ ڪجهه ئي دير ۾ سنڌ ٽي وي سميت سنڌي ۽ اردو ميڊيا انيهءَ اشو تي لائيو پروگرام شروع ڪري ڇڏيا ۽ پوليس ٿرٿلي ۾ پئجي وئي. خورشيد چينل تي اهڙا فوٽيج موڪلڻ کان بعد سماجي رابطن واري ويب سائيٽ تي به اها ويڊيو شيئر ڪري ڇڏي جنهن کان بعد سموري اليڪٽرانڪ ميڊيا اهڙا منظر نشر ڪري پوليس گردي جي ڀيانڪ شڪل کي عوام آڏو وائکو ڪيو. خورشيد تي مٽياري پوليس ۽ علائقي جي بااثرن پاران دٻاءُ وڌو ويو ته هو اها وڊيو انٽرنيٽ تان هٽائي ڇڏي پر هن ائين نه ڪيو. ٻئي ڏينهن سمورين سنڌي اخبارن انهيءَ معاملي تي ايڊيٽوريل شايع ڪيا.

2011ع  ۾ ڀٽائيءَ جي عرس مبارڪ جي موقعي تي سنڌ ثقافت کاتي پاران سندس صحافتي خدمتن عيوض کيس سنڌ جي سڀ کان وڏي سرڪاري اعزاز شاهه لطيف ايوارڊ سان نوازيو ويو. ان کان علاوه سنڌ صحافي سنگت، سماجي تنظيمن ۽ ڪراچيءَ جي اسڪول آف چرچ ميوزڪ اينڊ ورشپ تيهليم پاران کيس مڃتا ايوارڊ ۽ شيلڊون ڏنيون ويون.

خورشيد ٻگهيو ڀٽ شاهه جي صحافين کي هڪ پليٽ فارم تي گڏ ڪري 2000ع ۾ ڀٽ شاهه پريس ڪلب جو بنياد وڌو ۽ انهيءَ جو صدر چونڊيو ويو. گذريل 5 سالن کان کيس ڀٽ شاهه جي صحافين پاران بنا مقابلي ڀٽ شاهه پريس ڪلب جو صدر چونڊيو ويندو رهيو آهي. هن وقت هو سنڌ ٽي وي نيوز، روزاني جيجل، سنڌو ۽ ريجنل ٽائم لاءِ ڀٽ شاهه مان رپورٽنگ ڪري رهيو آهي. ان کان علاوه فري لانسر طور مختلف سنڌي اخبارن ۾ علائقائي سياست ۽ عوامي مسئلن بابت مضمون لکندو رهيو آهي. 2010ع جي ٻوڏ ۽ 2011ع جي برساتن واري تباهه ڪارين ۾ سندس ڪيترائي آرٽيڪل شايع ٿيا ۽ کيس ذميواراڻي صحافت تي خاصي مڃتا ملي. موجوده وقت ۾ مٽياري ضلعي جي وڏن صحافين ۾ سندس شمار ٿئي ٿو.[13]

سيد يار محمد شاهه1946ع کان:

مٽياري سان تعلق رکندڙ سيد يار محمد شاهه هڪ ئي وقت مشهور ادارڪار، هدايتڪار، موسيقار، شاعر، صحافي، ڪالم نگار، ڊرامه نويس ۽ سماجي ورڪر آهي. يار محمد شاهه اداڪار فلم ساز ۽ آبادگار هئڻ سان گڏ سٺو ليکڪ پڻ آهي. هن ٽي وي ڊرامن ”چهچٽو“، ”رس چس“، ”سُن تو سهي“، ”کل ڀوڳ“، ”قلم نمبر“ ۽ ”سچ گيا بچ“ جا خاڪا لکيا ۽ ٽي وي تي پيش ڪيا.

يار محمد شاهه ”محب شيدي“ ۽ ”علي گوهر“ فلمن جون ڪهاڻيون به لکيون. انهن کان سواءِ اخبار ڪالم پڻ لکندو رهيو آهي. جن ۾ روزاني آفتاب ۾ ”واهه سائين واهه“، روزاني برسات ۾  ”چيڪ پوسٽ“ ۽ ساڳي ئي اخبار ۾ ”فلم ٽي وي خبر نامون“ ماهوار  رسالي ناٽڪ ۾ ”ٽي وي فلم“ ڪالم، ماهوار سهڻي ۾  ”ٽي وي او ٽي وي“ روزاني ڪاوش ۾ ”گلڻ جا گفتا“ ۽ عوامي آواز ميگزين ۾ ”شوبز ۾ ياري شاهه“ جي عنوان سان مستقل ڪالم لکندو رهيو آهي.

هن وقت يار محمد شاهه روزاني عوامي آواز ۾ ”جهونو جوڳي ۽ ڪرنٽ افيئر“ جي سري هيٺ ڪالم لکي رهيو آهي. انهيءَ ڪالم بابت صحافي زرار پيرزادو چوي ٿو ته ”اسان يار محمد شاهه جي هن ڪالم کي سنڌي ڪالمن کان وڃايل رستي تان واپس راهه راست تي آڻڻ جي هڪ ڪاوش سمجهون ٿا ۽ اڄ جي ڪالم نگارن کي ٻڌايون ٿا ته ڪالم هيئن لکبا آهن.  ان لحاظ کان چئي سگهجي ٿو ته هيءُ ڪالم ”سنڌي ڪالمن جو اصل شناختي ڪارڊ آهي.“[14]

سيد فدا حسين شاهه :

مٽياري سان تعلق رکندڙ سيد فدا حسين شاهه سنڌي ميڊيا ۾ شوبز جرنلزم متعارف ڪرائيندڙ شخص آهي. پهريون جرنلسٽ آهي جنهن شوبز تي لکڻ جي شروعات ڪئي.

سيد فدا حسين شاهه 1988ع ۾ اخبار جهان کان ”بمبئي ڪي فلمي سرگرميان“ جي عنوان سان لکڻ شروع ڪيو. اڳتي هلي هن ماهوار سهڻيءَ ۾ پي ٽي وي ۽ هندستاني فلمن تي لکڻ شروع ڪيو. 1990ع ۾ عبرت ميگزين لاءِ لکڻ جي شروعات ڪئي. سيد فدا حسين شاهه ڪاوش، ڪاوش ميگزين، وومين ورلڊ، اخبارِ جهان لاءِ پڻ شوبز تي لکندو رهيو آهي.

هن وقت سيد فدا حسين شاهه بي بي سي، سي اين اين، دي نيوز سميت انٽرنيشنل ميڊيا لاءِ بطور فري لانسر ڪم ڪري رهيو آهي. سندس چوڻ آهي ته آسڪر جيوري جا ميمبر کانئس پڻ فيسن، فلمن ۽ برانڊز تي راءِ وٺندا آهن. ان کان علاوه هن وقت هو ڪلاسيڪل موسيقي تي ڪم ڪري رهيو آهي. [15]

الله بچايو ڪڇي:

الله بچايو ڪڇي روزاني آفتاب لاءِ مٽياري مان نمائندگي ڪندو هو. مٽياري پريس ڪلب جو بنياد وجهڻ ۾ سندس اهم ڪردار هو. هن پريس ڪلب لاءِ پنهنجي گهر جي عمارت منجهان ٻه ڪمرا پريس ڪلب لاءِ مختص ڪيا ۽ صحافين اتان کان پنهنجيون پيشي وراڻيون سرگرميون شروع ڪيون.[16]

موجوده وقت ۾ مٽياري ضلعي جا صحافي:

هن وقت مٽياري ضلعي جي ارڙهن ئي يونين ڪائونسلن ۾ مختلف ننڍين وڏين اخبارن ۽ چينلن جا نمائنده موجود آهن. سموري ضلعي جي  ڪجهه صحافين جا نالا هيٺ ڏجن ٿا.

مٽياري:

GN مغل

يار محمد شاهه

سيد فدا حسين شاهه

الله بچايو ڪڇي

شوڪت ميمڻ

ماجد ميمڻ

منور دايو

وقار منگواڻو

مقصود قريشي

عبدالمجيد مغيري

اياز هاشماڻي

منير احمد خاصخيلي

ملوڪ ساند

ڪامران ميمڻ

راجا اسحاق

هالا:

عبدالڪريم ميمڻ

اڪرم قائمخاني

مشتاق علي ميمڻ

ڌڻي بخش ميمڻ         

افتخار ميمڻ

نديم مڱريو

عبدالغفور ميمڻ

الطاف ميمڻ

رستم سمون

اڪرم قائمخاني

غلام نبي درد شيدي

امداد چانگ

انوار الحق

رحمان ڪشميري

اشتياق احمد شيخ

ڀٽ شاهه:

سيد ذوالقرنين شاهه

غلام شبير ڀٽي

 خورشيد ٻگهيو

رانا جمشيد

الاهي بخش ابڙو

گل حسن راجپوت

شاڪر انصاري

ارشاد علي ٻگهيو

محرم راز خاصخيلي

مستقيم سمون

علي نواز سمون

رجب علي بوزدار

اختيار علي ميرجت

منير آڪاش

مريد حسين احسن

سعيدآباد:

گل حسن سمون

اطهر جيلاني

غلام الله رند

حبيب الله عمراڻي

نظير ملاح

امتياز ميمڻ

قاسم قنبراڻي

محمد دين بلوچ

ممتاز ٻلال

عبدالواحد عمراڻي

ڪرم الله ميمڻ

زاهد ڪاڪا

خيبر

عزيز احمد کيبر

خيرمحمد ملاح

الطاف حسين

کنڊو:

ديدار علي کوسو

شهنشاهه کوسو

اڏيرو لعل وليج/اسٽيشن:

الله وارايو خاصخيلي

معشوق شيدي

عبدالغفور هنڱورو (اسٽيشن)

حوالا:

---

[1]  هالا جا رنگ هزار (E-Book)ايڊيشن ، سنڌي ادبي سنگت شاخ سکر صفحو نمبر 15

 http://en.wikipedia.org/wiki/Matiari_District [2] 

[3]  هالا جا رنگ هزار (E-Book)ايڊيشن ، سنڌي ادبي سنگت شاخ سکر صفحو نمبر121-122

·  سندس فرزند مشتاق علي ميمڻ هالا پرنٽنگ پريس تي ورتل انٽرويو دوران ٻڌايو.

[4]  حاجي محمود هالائي جي ٻي ورسي 8 نومبر 1985ع جي موقعي تي مختيار احمد ميمڻ پاران شايع ڪيل پمفليٽ تان ورتل

[5]  هالا جا رنگ هزار (E-Book)ايڊيشن ، سنڌي ادبي سنگت شاخ سکر صفحو نمبر 51

¨  هالا جي صحافين عبدالڪريم ميمڻ ۽ مشتاق حسين ميمڻ  هالا پراڻا ۾ شهيد عرفان جي اوطاق تي ٻڌايو.

[6]  هالا پراڻا ۾ عبدالڪريم ميمڻ پنهنجي يادگيرين جا ورق اٿلائيندي ٻڌايو.

[7]  سعيدآباد ۾ عبدالحميد پاران حبيب الرحمان جمالي کي ٻڌايل احوال.

[8]  سعيدآباد ۾ گل حسن سمون الف اعلان جي لڳايل ڪيئمپ تي ٻڌايو.

[9]  ريڊيو پاڪستان ڀٽ شاهه ۾ ڪچهري پروگرام ڪندي سيد ذوالقرنين شاهه ٻڌايو.

[10]  محمد وڪيل سمون جي فرزند مستقيم پاران ڏنل احوال.

[11]  غلام شبير ڀتي سندس رهائش گاهه تي ٿيل ڪچهري دوران احوال ڏنو.

[12]  خورشيد ٻگهيو، سيد ذوالقرنين شاهه ۽ غلام شبير ڀتي اهڙو احوال ڏنو.

[13]  خورشيد بگهيو سان ڀٽ شاهه پريس ڪلب ۾ ٿيل ڪچهري ۾ معلوم ٿيو.

[14]  جهونو جوڳي ۽ ڪرنٽ افيئرز صفحو نمبر 10

[15]  سيد فدا حسين شاهه سان مٽياري ۾ ٿيل ڪچهري ۾ مليل معلومات.

[16]  مٽياري ۾ دنيا ٽي وي جي نمائندي وقار منگواڻو ٻڌايو